خواص فوق العاده سبزیهای کوهی
بهار فصل نوشدن طبیعت است. در این فصل تمام دشتها و دامنه کوهها پر میشود از گلها، سبزیهای کوهی و گیاهان دارویی. اینها همه هدایایی است که تنها سالی یک مرتبه و در فصل بهار به صورت خودرو میرویند. نکته مهم این است که این گیاهان به دور از کودهای شیمیایی و به وسیله باران آبیاری شده و زیر نورخورشید رشد میکنند و درنتیجه عطر و طعم متفاوتی داشته و در واقع ارگانیک هستند. والک، ترشک، غازیاغی، ریواس، کنگر و… از جمله سبزیهای صحرایی یا کوهی هستند که در فصل بهار در بسیاری بازارها به فروش میرسد و با دیدن آن این سوال در ذهنمان به وجود میآید که آیا واقعا مفیدند؟ اصلا آنها را باید مصرف کرد یا خیر؟ برای آنکه جواب قاطعتری بگیریم با دکتر فرزاد شیدفر، دکترای تخصصی علوم تغذیه و استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران به گفت و گو نشستهایم.
جایگاه ایران از نظر منابع سبزیهای کوهی
یکی از مواردی که در حال حاضر توصیههای زیادی به آن میشود مصرف سبزیجات در وعدههای غذایی است به طوری که در تحقیقات زیادی نقش این ترکیبات غذایی به عنوان عاملی مهم در پیشگیری از بسیاری بیماریهای قلبی و عروقی، دیابت و سرطان و ارتقا سلامت اثبات شده است. در این خصوص گروهی از سبزیجات هستند که به صورت طبیعی در برخی مناطق و به خصوص ییلاق پرورش پیدا میکنند که به سبزیهای کوهی معروفند. کشور ایران به دلیل اقلیم مناسبی که دارد از طیف وسیعی از سبزیهای کوهی برخوردار است که باید از این نعمتها استفاده گردد چرا که در تحقیقات علمی زیادی،اثرات مفید این سبزیها در پیشگیری از بسیاری بیماریها تایید شده است.
آیا مصرف مقادیر زیاد سبزی های کوهی جای نگرانی دارد؟
آنچه که در مورد سبزیهای کوهی اهمیت زیادی دارد مقدار مصرف آن است به همین دلیل توصیه میشود در صورت مصرف مداوم سبزیجات کوهی حتما با پزشک متخصص و یا متخصص تغذیه مشورت شود تا میزان مصرف بررسی و چنانچه بیماری خاصی وجود دارد تداخل بیماری و یا داروهای مصرفی با این گروه سبزیجات ارزیابی شود. توصیه به زیادهروی نمیشود اما مردم کشور ما میزان مصرف زیادی از این گروه سبزیجات ندارند و باید بیشتر در برنامه غذاییشان بگنجانند.
آیا خواص والک هم مانند قدمتش زیاد است؟
والک، از هزاران سال پیش تاکنون به عنوان گیاهی شگفتانگیز بین افرادی که در دامنه کوهها زندگی میکردند معروف بوده است. تجزیه شیمیایی والک و سیر نشان میدهد این دو گیاه از نظر مواد موثر شیمیایی بسیار مشابه هستند. این نوع سیر کوهی از ترکیبات متعدد سولفور مانند آمینواسیدهای گوگرددار، آلیسین و ترکیبات آزاد دیگر مانند دیوینیلسولفور و دیمتیلتیوسولفونات تشکیل یافته است. همچنین این گیاه سرشار از ویتامینث، ویتامینب، ویتامینآ و موادمعدنی متعدد مانند ژرمانیوم، سلنیم و روی است. از سوی دیگر اثرات مفید والک بر کبد، کیسه صفرا، روده و معده، سوءهاضمه، اثرات آنتیاکسیدانی، بهبود سیستم ایمنی کاهش فشارخون، بهبود کلسترول خون و پیشگیری از سرطان شناخته شده است.
چه نوع از سبزیجات کوهی حاوی ویتامین بیشتری هستند؟
ترشک سبزی کوهی دیگری است که سرشار از ویتامین ث، آهن، فسفر و پتاسیم است و تصفیهکننده خون، معرق، مدر، تببر، اشتهاآور و صفرابر است. این درحالی است که کنگر طبع گرمی دارد و بسیار نیروبخش و مقوی قلب است. برگهای این سبزی، موجب کاهش چربی خون شده و به دلیل فیبر نامحلول، بسیار ملین و برای پایین آوردن قندخون سودمند است. اینولین آن باعث افزایش باکتریهای مفید دستگاه گوارش شده و از سرطان روده باریک میکاهد. از برگهای شنگ در سالاد استفاده میشود و ایرانیان آن را مانند کاهو و کاسنی با سرکه میخورند، زیرا بسیار خنک است. مصرف برگهای شنگ اسهال و خونریزی معده را بند میآورد. علاوه بر این ریواس نیز سرشار از ویتامینث و فیبر است. خاصیت ضدعفونیکنندگی داشته، زخم اثنیعشر را بهبود بخشیده و به جهت تقویت کبد و افزایش ایمنی بدن عفونتهای ویروسی را از بین میبرد. یکی از مهمترین خواص برگهای ریواس آن است که لوزالمعده را وادار به ترشح انسولین کرده و برای کاهش قندخون سودمند است.
و نکته آخر
توصیه میشود اولا سبزی کوهی را به درستی بشناسید زیرا ممکن است نوعی سبزی متفرقه باشد که نه تنها ارزش تغذیهای ندارد بلکه گاهی سمی نیز است. دوم آنکه میزان مصرف آن تحت نظر پزشک باشد تا فرد را دچار مشکلی نکند. توصیه میشود این سبزیجات را مانند دیگر سبزیجات با محلول شستشودهنده مخصوص بشویید و پس از آبکشی مصرف نمایید.